مقاله تحقیقی سازمانهای یادگیرنده

معرفی مقاله تحقیقاتی بررسی سازمانهای یادگیرنده

مقدمه

برنامه های بهبود مداوم که امروزه نقل محافل مدیریتی است، به سرعت در تمام سازمانها گسترده می شوند. مدیران به این امید چنین برنامه هایی را، که بعضا هزینه های گزافی را نیز به سازمان تحمیل می کنند، در دستور کار قرار می دهند که بتوانند در سازمان توان رقابت در بازار جهانی و مقاومت در برابر پیچیدگی های روزافزون را ایجاد کنند. برنامه ها و تکنیک های بهبود مداوم بسیار متنوع اند، چنانکه تنها تهیه فهرستی از عناوین آنها نیز کار سختی است. متأسفانه در این وادی تعداد شکست ها به مراتب بیش از پیروزیهای به دست آمده است. نظریه سازمانهای یادگیرنده، که ابتدا توسط تعدادی از مدیران هوشمند و با تجربه در محیط کسب و کار به صورت عملی مورد استفاده قرار گرفته و سپس در محیط های دانشگاهی توسط نظریه پردازان پرورش داده شده است، به دنبال یافتن جواب این مسئله است.

بسیاری از مدیران از فهم این حقیقت اساسی که بهبود مداوم نیاز به تعهد سازمان به یادگیری مداوم دارد، عاجزند. اساسا چگونه می توان انتظار داشت که سازمانی بتواند به پیشرفت نائل شود و افقهای جدیدی از فعالیت و کار را فراروی خود بگشاید، بدون اینکه بخواهد چیز جدیدی یاد بگیرد. حل یک مسئله چالش برانگیز، معرفی محصولی جدید و باز مهندسی یک فرایند تولید جملگی نیاز به مشاهده جهان به طریقی نو و تلاش عملی در جهت اجرای یافته های جدید دارند. در فقدان عنصر حیاتی یادگیری، سازمانها و افراد آنها تنها شیوه های کهنه را - حداکثر با بیانهای جدید - تکرار می کنند.

نظریه سازمان یادگیرنده

نظریه سازمان یادگیرنده اساسا با تکمیل نظریه های مربوط به یادگیری و یادگیری سازمانی شکل گرفته است و از این رو محققین متعددی در شکل گیری این نظریه نقش داشته اند. اما به اقرار کلیه صاحبنظران، نظریه پرداز اصلی سازمان یادگیرنده پیتر ام.سنجاز دانشگاه MIT می باشد. سنج ابتدا در سال 1990 مقاله ای تحت عنوان : کار جدید رهبر: ساختن سازمان های یادگیرنده منتشر کرد و سپس در همان سال کتاب اسلوب پنجم : هنر ومهارت سازمان یادگیرنده را به رشته تحریر درآورد که نظریه خود را در رابطه با سازمان یادگیرنده در این مقاله و کتاب به طور مبسوط شرح داده است. به عقیده پیتر سنج ایجاد سازمان یادگیرنده نه تنها مشکل نیست، بلکه کاملا مورد پذیرش کلیه افرادی است که از یک حداقل آشنایی با آن برخوردارند، اما مانع اصلی در ایجاد سازمان یادگیرنده مسئله رهبری است. مردم درک واقعی از نوع مشارکتی که برای ساختن چنین سازمانی لازم است، ندارند و این وظیفه رهبران سازمانی است که سازمان یادگیرنده را به صورت واقعی، عملی و فراگیر به مردم معرفی کنند. اما تصویر سنتی ما از رهبران - به عنوان مردمانی که جهت گیری کلی را مشخص می کنند و تصمیم های کلیدی را می گیرند - ریشه در ذهنیت فردگرایانه و غیر سیستمی دارد. رهبری در سازمان یادگیرنده کاملا با تصمیم گیرنده کاریزماتیک در سازمانهای سنتی متفاوت است. رهبران طراح، معلم و خدمتگزارند. این نقش های جدید به مهارتهای نوینی احتیاج دارند:توانایی ایجاد دورنمای مشترک، نمایان ساختن و درگیر شدن با مدلهای ذهنی رایج، و پرورش دادن الگوهای تفکر هر چه سیستمی تر. خلاصه اینکه، رهبران در سازمانهای یادگیرنده مسئول ساختن سازمانهایی هستند که مردم در آنجابه صورت مداوم توانایی های خود را برای شکل دادن به آینده توسعه می دهند -یعنی، رهبران مسئولیت یادگیری را به عهده دارند.

معنای واقعی سازمان یادگیرنده

مرور مختصر معدود تعاریفی که از میان تعاریف متعدد صاحبنظران برای سازمانهای یادگیرنده در ابتدای این مقاله ارائه شد، این نکته اساسی را به ذهن متبادر می کند که میان این صاحبنظران توافق جمعی بر روی معنای سازمان یادگیرنده وجود ندارد. اغلب محققین یادگیری سازمانی را فرایندی می دانند که در طول زمان گسترش می یابد و آن را با اخذ دانش و بهبود کارایی ارتباط می دهند، اما این محققین در مورد دیگر موضوعات مربوط به مفهوم سازمان یادگیرنده چنین توافقی ندارند؛ برای مثال، برخی از آنها بر این باورند که تغییر رفتاری برای یادگیری لازم است، در حالی که گروهی دیگر بر این عقیده اصرار دارند که به وجود آمدن راههای جدید تفکر کفایت می کند.

برخی فراوری اطلاعات را به عنوان مکانیزمی معرفی می کنند که از طریق آن یادگیری اتفاق می افتد، اما دیگران بینش مشترک، رویه های سازمانی و حافظه را پیشنهاد می کنند. علاوه بر این موارد عده ای بر این باورند که یادگیری سازمانی در میان کلیه افراد مشترک است، در حالیکه دیگران معتقدند که یادگیری فرایند اکتساب فردی است. چگونه می توان در میانه این تنوع شدید نگرشها به تعبیری مشترک دست یافت. گاروین به عنوان اولین قدم تعریف زیر را پیشنهاد می کند:

سازمان یادگیرنده سازمانی است که در خلق، اکتساب و انتقال دانش ودر تعدیل رفتارش در جهت انعکاس دانش و بینش جدید مهارت دارد. ...

فهرست مطالب مقاله

مقدمه

تعاریف

انواع یادگیری

زمینه های شکل گیری نظریه سازمان یادگیرنده

نظریه سازمان یادگیرنده

کشش خلاق : اصل تلفیق کننده

نقشهای جدید

رهبر به عنوان طراح

رهبر به عنوان معلم

رهبر به عنوان خدمتگزار

مهارتهای جدید

ساختن دورنمای مشترک

نمایان ساختن و آزمون مدلهای ذهنی

تفکر سیستمی

ابزارهای جدید

الگوهای سیستمی پایه

ترسیم شقوق متعارض استراتژیک

روش ستون سمت چپ برای نمایان کردن مدلهای ذهنی

نقد نظریه پیتر سنج

معنای واقعی سازمان یادگیرنده

مدیریت در سازمانهای یادگیرنده

اندازه گیری یادگیری

یادداشتها

منابع