پایان نامه بزهکاری و مسئولیت کیفری اطفال در ایران و انگلستان

مقدمه

انسان در مسیر تکامل خود ابتدا به دلیل زندگی فردی نیازمند قانون نبود، اما رفته رفته با گذشت زمان و ورود انسان به زندگی جمعی نیاز به قانون احساس شد و انسان شروع به وضع قوانین کرد. وضع قانون برای ادامه حیات اجتماعی انسان شرط لازم بود. ولی شرط کافی آن تکمیل این قوانین با پیچیده شدن روند زندگی اجتماعی بود. یکی از قوانینی که در دوره های مختلف، انسان به تکمیل آن پرداخت، قوانین مرتبط با اطفال بزهکار بود. آنچه که انسان را به وضع قوانین خاص و مرتبط با اطفال واداشت جمعیتی بود که آنان به عنوان قشری از جامعه آن را تشکیل می دادند البته برای وضع قوانین مختص اطفال، انسان زمان زیادی را طی نمود و به آسانی به این مهم دست نیافت.

امروزه تقریبا در همه جای دنیا تمایز بین اطفال و بزرگسالان در زمینه های مختلفِ اخلاقی، آموزشی، بهداشتی، روانشناسی و... مشاهده می شود. یکی از موارد تمایز، تمایز در برخورد کیفری است. و تقریباً این به عنوان یک اصل مورد توجه است و علت آن نیز در تفاوتهایی است که هم از جهت جسمی و هم از جهت روحی و فکری بین اطفال و بزرگسالان وجود دارد.

توقعات دولتها از افراد بزرگسال برای رعایت قانون، زمانی یک توقع صحیح و بجاست که همین افراد بزرگسال در دوران طفولیت، آموزش و تربیت لازم را دیده باشند و حتی اگر این توقع در دوران طفولیت نیز مطرح گردد، مستلزم آموزش صحیح اطفال است زیرا تا زمانی که وظیفه اطلاع رسانی و افزایش آگاهی به خوبی انجام نشده، انتظار مراعات هنجارهای اجتماعی نیز درست نیست. پس قبل از اینکه مسأله بزهکاری اطفال بتواند یک آموزه کیفری باشد پیشتر یک امر روانشناسی-تربیتی است. پس قبل از اینکه ما به اطفال به عنوان افرادی بنگریم که به طور بالقوه توان ارتکاب جرم را دارند باید به آنها به عنوان افرادی بنگریم که توان بالقوه اجتماعی شدن را دارند.

قوانین ماهوی مرتبط با اطفال (قوانین مرتبط با سن، جنس و ...) دارای ظرافت و دقت خاصی است. به دلیل ظرافتی که اطفال در جنبه های مختلف سنی، فکری، تربیتی و... دارند . پس قرار دادن آنها نیز در سیستم عدالت کیفری سؤال برانگیز است. و جز در موارد استثنایی و به هدف بازپروری و نه برای اهداف سزادهی نباید موضوع سیستم عدالت کیفری قرار بگیرند.

در بخش اول پایان نامه به کلیات مرتبط با اطفال بزهکار در ایران و انگلیس پرداخته شده است. و در بخش دوم به بررسی فقهی و حقوقی پرداخته ایم. در بخش فقهی، مذاهب پنجگانه را بررسی کرده ایم و در بخش حقوقی در یک قسمت حقوق ایران و در قسمت دیگر حقوق انگلیس را بررسی کرده ایم. منتهی در بخش دوم یک موضوع و بخش سوم نیز موضوعی دیگر در رابطه با اطفال را در ایران و انگلیس بررسی کرده ایم. در آخر نیز لازم دیدیم تا تضمینات بین المللی که در رابطه با اطفال وجود دارد را عنوان کنیم و با یک نتیجه گیری پایان نامه را به پایان برسانیم.

منشأ اصطلاح بزهکاری اطفال

آقای م-ه-سیبولکی (cybulskey) می گوید: اصطلاح بزهکاری نوجوانان که در فرانسه Delinguance Juvenile و در انگلستان Juvenile Delinguency گفته می شود، برای اولین بار در سال 1815 در انگلستان عنوان شد و بعدها این اصطلاح در بعضی از کشورها مانند ایالات متحده آمریکا در مفهوم وسیع تری به کار رفت.

گفته می شود علت طرح این موضوع در انگلستان این بود که در سال 1814، پنج کودک 8 تا 12 ساله توسط محکمه معروف اولد بیلی (old Bailey) لندن محکوم به مرگ شده بودند. بر اثر این واقعه یکی از خیراندیشان انگلیسی بنام پیتر بدفورد (Peter Bedford) انجمنی جهت پیشگیری از جرائم اطفال تاسیس کرد که هدفش تحقیق درباره علل ازدیاد روزافزون و خطرناک این پدیده اجتماعی در انگلستان بود. هشت سال پس از آن در سال 1823 میلادی ابتکارات و کوششهای مشابهی توسط برخی از مربیان و خیر اندیشان آمریکایی در اتازونی به مرحله عمل گذاشته شد. از همین موقع است که اصطلاح جرائم اطفال کم کم در سراسر دنیا رواج یافته و بر سر زبانها افتاد.

از همین زمان است که به تدریج در اغلب کشورهای دنیا از اعمال مجازات ها در خصوص کودکان جلوگیری شد و در قوانین جزائی ممالک مختلف مقررات حمایتی خاص در خصوص کودکان به تصویب رسید و مراجع خاص برای رسیدگی جرائم اطفال به وجود آمد.

نسبی بودن مفهوم بزهکاری اطفال

مفهوم پدیده بزهکاری اطفال همچون بسیاری از پدیده های اجتماعی نسبی است و محدوده معنای آن در زمانها و مکانهای مختلف فرق می کند. مفهوم اصطلاح بزهکاری اطفال هم از جهت تعریف بزهکاری و هم از جهت تعریف طفل مفهومی است اعتباری و نسبی و ارائه تعریف واحدی از آن تقریباً ناممکن است، بنابراین در خصوص بزهکاری اطفال تعریفی که بتواند نظر همگان را به خود جلب کند و در تمام ادوار و جوامع صادق باشد و یا به عبارت دیگر مستقل از زمان و مکان کلیت داشته باشد تاکنون ارائه نشده است.

طبقات سنی اطفال و مسئولیت کیفری آنها در نظام انگلیس

حقوق انگلیس در طول دورانهای مختلف تغییرات زیادی در زمینه مسئولیت اطفال به خود دیده است. بالاخص این تغییرات در سن مسئولیت کیفری بوده است که به تدریج این سن تعدیل یافته است. در واقع می توان سه دوره مختلف را در حقوق انگلیس مشاهده کرد در دوره اول سن مسئولیت کیفری در سطح پایینی قرار داشته افراد با سنین کم دارای مسئولیت کیفری بودند (همچنین پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری را ببینید). در دوره دوم این سن افزایش پیدا کرد. و تا حدودی نسبت به اطفال ارفاق قائل شدند منتهی در این دوره در صورت اثبات یک فرض قانونی برای طبقه ای از اطفال برای آنها همان مسئولیت بزرگسالان را قائل بودند در دوره سوم که دوره سختگیری نسبت به اطفال است و باتصویب قانون 1998 شروع شد، سن مسئولیت کیفری باز هم تا حدی (البته نه به طور کامل ) مانند دوره اول شد.

البته در این سه دوره رویه قضایی انگلیس نیز دستخوش تغییرات زیادی بوده است که ما به بخشی از این آراء قضایی اشاره خواهیم کرد. در ضمن یادآور می شویم که اگر چه قانون 1998 تکلیف بسیاری از مباحث تئوریک را معین نموده است ولی به جهت اهمیت بحث ما به رویه ها و قوانینی که قبل از سال 1998 بوده نیز به طور مفصل خواهیم پرداخت.