مقاله اسپان( بذر قارچ )

مقاله اسپان( بذر قارچ )

تعریف

اسپان[1]، در واقع بذر قارچ بشمار رفته و شامل توده سفید رنگ میسلیومی حاصل از كشت خالص قارچ در مراحل قبلی است كه به روش خاص آزمایشگاهی بر روی یك ماده ناقل كشت شده و از آن برای تلقیح در بستر كاشت آماده استفاده می‌گردد. ماده ناقل بر حسب نوع قارچ متفاوت بوده كه از این نظر؛ می‌توان اسپان‌ها را به دو نوع بذری (ماده ناقل بذر چاودار) و غیر بذری (با ماده ناقل كود اسب؛ پرلیت و یا براده چوب) تقسیم بندی نمود.

با نگاهی به تاریخ درمی‌یابیم كه روند تولید اسپان قارچ و بالاخص نوع پرطرفدار دكمه‌ای دستخوش تغییر و تحول فراوانی شده تا بصورت امروزی تكامل یافته است. در طی قرن هجدهم میلادی، كه پرورش قارچ خوراكی مراحل اولیه خود را طی می‌نمود؛ تولید كنندگان اسپان مورد نیاز خود را با جمع‌آوری توده‌های میسلیومی از طبیعت كه قارچ در آن به طور طبیعی رشد كرده بود جمع‌آوری نموده و برای تحریك رشد میسلیوم‌ها از مكمل‌های غذایی و به خصوص كود اسب استفاده می‌كردند و در بعضی موارد؛ هم چنین از کمپوست مصرفی در كشت قبلی؛ به عنوان اسپان در كشت‌های بعدی استفاده می‌نمودند. در هر صورت، از آنجا كه در هیچ یك از روش‌های فوق از كشت خالص قارچ استفاده نمی‌شد و شرایط نیز استریل نبود؛ با مصرف این گونه اسپانها، بسیاری از آفات و امراض نیز همراه با اسپان به بسترها منتقل شده و عملكرد را پائین می‌آوردند.

با پیدایش روش‌های جدید كشت خالص قارچ ـ كشت بافت یا كشت هاگ ـ دیگر جایی برای اسپان‌های طبیعی[2] قدیمی نماند. با استفاده از این روش‌ها هر تولید كننده از پاك بودن اسپان مصرفی؛ نوع و خصوصیات كمی و كیفی آن مطلع بود. در پی آن به گزینی نژادی و توسعه ارقام پرمحصول و با كیفیت برای اولین مرتبه در طول تاریخ كشت قارچ ممكن گردید و از طرفی بتدریج بسترهای كاشت استریل و استاندارد امروزی بوجود آمد.

در سال 1932، دكتر سیندن[3] برای اولین مرتبه؛ اسپان‌های بذری كنونی را در آمریكا ابداع نمود. از آن موقع تاكنون؛ بذر چاودار در این مورد بیشترین استفاده را داشته، هر چند از بذر دیگر غلات همچون گندم؛ ارزن؛ و نوعی ذرت خوشه‌ای نیز استفاده می‌شده است. مزیت عمده اسپان بذری؛ عبارتست از افزایش سطح تلقیح چنان كه از هر دانه چاودار، میسلیوم‌های زیادی تولید و پخش می‌شود و با توجه به این كه هر كیلو بذر چاودار تقریباً حاوی 25000 دانه می‌باشد، درمی‌یابیم كه هر كیلو اسپان بذری چاودار، به مقدار زیادی میسلیوم تولید می‌نماید.

در ادامه، فهرستی از انواع بذر غلات مورد استفاده در تولید اسپان بذری و بلافاصله در پی آن جدولی حاوی خصوصیات فیزیكی مهم هر بذر ارائه می‌گردد.

1. برنج: استفاده از آن به علت مقدار نشاسته بالای موجود در بذر و در نتیجه چسبیدن آن‌ها به هم حتی در مقدار رطوبت پائین؛ متداول نمی‌باشد.

2. ارزن: بسیار ریز بوده و از طرفی سطح آن نیز صاف است كه در تولید اسپان بروز مشکل می‌نماید. با این وجود شركت تولید كننده اسپان تجاری آمیسل[4] توانسته از آن با موفقیت اسپان تهیه نماید.

3. ذرت خوشه‌ای: از آنجا كه سطح بذور این غله كروی است، اسپان نسبتاً خوبی از آن می‌توان به دست آورد، اما فرآوری آن نسبتاً مشكل است. شركت استالر[5] سالهاست كه از نوعی ذرت خوشه‌ای بنام میلو[6] درتهیه اسپان بهره می‌برد

4. گندم: مانند چاودار در تولید اسپان، موفق بوده است.

5. گندم سیاه^[7] و علف چمنی^[8]: وزن هزار دانه هر دو بالاست، بدین معنی كه بذر آنها در مقایسه با دیگر غللات ریزتر می‌باشد، اما عیب آن این است كه رطوبت خود را از دست داده و جداسازی آنها از هم مشكل و به سختی به هم می‌چسبند و در نتیجه هم زدن تلقیح میسلیومی را با مشكل مواجه می‌نمایند. از بذر این دو رقم بیشتر برای تحریك تولید میسلیوم‌های سخت اسكلروتیوم در ارقامی از سیلوسب استفاده می‌شود.

6. چاودار: امكان دسترسی راحت، قیمت كم و قابلیت جداسازی دانه‌های آن از یكدیگر و از طرفی وزن هزاردانه مناسب آن (000/40 عدد بذر در هر کیلوگرم) از جمله مهمترین خصوصیاتی است كه امكان استفاده از بذر آن را در تولید اسپان فراهم ساخته است.

Spawn .[1]

Virgin spawn .[2]

Dr. James sinden .[3]

Amycell .[4]

Stoller .[5]

Millo .[6]

علف گندمی : Wheat grass .[7]

Rye grass .[8]