تحقیق انواع بافت در گیاهان

تاریخچه

بافت شناسی گیاهی تاریخی دیرینه دارد و با کوشش دانشمندان مثل مالپیگی و گرو ، ابتدا در اواسط قرن هفدهم بنیانگذاری شد. گرو توانست تصاویر دقیقی ار بافتهای گیاهی را کشف کند که هم اکنون نیز استفاده می‌شود.

مفاهیم پایه

بافتهای گیاهی بسیار متنوعند و اصولا تنوع آنها در نتیجه تکامل بوجود آمده است. بدین صورت که گروههای گیاهی تکامل یافته‌تر ، دارای تنوع بافتی بیشتری می‌باشند. بیشتری تنوع بافتی در گیاهان گلدار (تک لپه‌ای و دو لپه‌ای) دیده می‌شود. چون در این گروه ، بافتها و سلولها به حد والایی از تکامل خود رسیده اند و کاملا اختصاصی شده‌اند.

در گروههای پست‌تر ، بافتها تنوع کمتری دارند مثلا در خزه‌ها ، اگر چه تا حد زیادی تقسیم کار صورت گرفته اما هنوز بافتها تمایز کامل نیافته و کاملا اختصاصی نشده‌اند. بنابراین بافتها ، عمدتا پارانشیمی می‌باشند و در نهانزادان آوندی ، بعضی از بافتها نظیر بافت هدایت کننده برای

بافتهای محافظ گیاه وظیفه گیاه محافظت از گیاه در برابر ورود عوامل بیرونی و بیماریزا و ویروسها و میکربها را بر عهده دارند و به دو دسته اپیدرم و پویدرم تقسیم می‌شوند.

بافتهایی‌ که‌ در گیاهان‌ دیده‌ می‌شوند عبارت‌اند از:

بافتهای‌: مریستم‌، پارانشیم‌، اپیدرم‌، پریدرم‌، کلانشیم‌، اسکلرانشیم‌ و همچنین‌ بافتهای‌ چوبی‌، آبکشی‌ و ترشحی‌. بافت‌ پارانشیم‌ را «بافت‌ زمینه‌ای‌» بافتهای‌ اپیدرم‌ و پریدرم‌ را «دستگاههای‌ محافظ‌ یا پوششی‌»، بافتهای‌ کلانشیم‌ و اسکلرانشیم‌ را «دستگاههای‌ نگاهدارنده‌ یا استحکامی‌» و بافتهای‌ چوبی‌ و آبکشی‌ را «دستگاههای‌ هادی‌» گویند.

اپیدرم

اپیدرم لایه بیرونی در همه اندامها از ریشه تا دانه می‌باشد. از لحاظ عملکررد و مورفولوژی بافت متنوعی است به عبارت دیگر بافت مرکب است. که سلولهای آن وظایف متعددی دارند. سلولهای اپیدرمی سلولهای پارانشیمی تخصص یافته هستند که زنده‌اند ولی دارای واکوئل و فاقد کلروپلاست و دارای لوکوپلاست. واکوئل ممکن است رنگدانه آنتوسیانین داشته باشد(مثلا در فلس پیاز). اپیدر گیاهان آبزی و سایه دوست کلروپلاست دارند و فتوسنتز انجام می‌د

اصطلاح‌ بشره‌ برای‌ بیرونیترین‌ لایه‌ یاخته‌های‌ همه‌ بخشهای‌ پیکر نخستین‌ گیاه‌، اعم‌ از ساقه‌، ریشه‌، برگ‌ گل‌، میوه‌، و دانه‌، به‌ کار می‌رود. بشره‌ در کلاهک‌ ریشه‌ و مریستمهای‌ انتهایی‌ وجود ندارد. گفتنی‌است‌ که‌ بشره‌ ریشه‌ با بشره‌ ساقه‌ از نظر منشأ، نقش‌ و ساختار تفاوت‌ دارد.

نقشهای‌ طبیعی‌ بشره‌ بخشهای‌ هوایی‌ گیاه‌ عبارت‌اند از: به‌ حداقل‌ رساندن‌ میزان‌ تعرق‌، حفاظت‌ مکانیکی‌، انتقال‌ گازها از روزنه‌هاو ذخیره‌ آب‌ و فراورده‌های‌ متابولیسمی‌. بشره‌،علاوه‌ بر نقشهای‌ فوق‌، برخی‌ از نقشهای‌ کمکی‌ مانند: فتوسنتز ترشح‌ و جذب‌ را ایفا می‌کند.

انواع‌ یاخته‌های‌ بشره‌ای‌

1. یاخته‌های‌معمولی‌ بشره‌ای‌ این‌ یاخته‌ها از نظر شکل‌، اندازه‌ و آرایش‌ متفاوت‌اند، اما طوری‌ پهلوی‌ هم‌ قرار گرفته‌اند که‌ فضای‌ بین‌ یاخته‌ای‌ در آنها دیده‌ نمی‌شود.

2. یاخته‌های‌ بشره‌ای‌ با ساختار یا محتویات‌ ویژه‌ یاخته‌های‌ فیبرماننده‌ بشره‌ای‌ در بعضی‌ سرخسها  ، بازدانگان‌، بسیاری‌ از گونه‌های‌ گندمیان‌، و دولپه‌ایهای‌ ویژه‌ای‌ دیده‌ شده‌اند.

3. استوماتها برای‌ برقراری‌ ارتباط‌ بین‌ گیاه‌ و محیط‌ خارج‌، منافذ   ریزی‌ در بشره‌ به‌ وجود می‌آیند. هریک‌ از این‌ منافذ به‌ وسیله‌ دو یاخته‌ تخصص‌ یافته‌ به‌ نام‌ یاخته‌های‌ محافظ‌   یا روزنه‌ای‌ پوشیده‌ می‌شود.

4. کرکهای‌ بشره‌ای‌ همة‌ زایده‌های‌ یک‌ یاخته‌ای‌ و یا چند یاخته‌ای‌ بشره‌ را کرک‌ گویند. این‌ زایده‌ها از یاخته‌های‌ بشره‌ یا بخشهای‌ زیر بشره‌ منشأ گرفته‌ و در اثر دراز شدن‌ یا تقسیمات‌ متعدد به‌ صورت‌ کرک‌ درآمده‌اند.

تقسیم‌بندی‌ استوماتها  بر اساس‌ نحوه‌ تشکیل‌ آنها و ارتباطشان‌ با یاخته‌های‌ بشره‌ای‌ مجاور

1ـ نوع‌ انوموسیتیک‌   (نوع‌ آلاله‌ای‌  ) ـ در این‌ نوع‌، یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ به‌ وسیلة‌ یاخته‌هایی‌ احاطه‌ می‌شوند که‌ با یاخته‌های‌ معمولی‌ بشره‌ای‌ تفاوتی‌ ندارند .

2ـ نوع‌ پاراسیتیک‌   (نوع‌ روناسی‌)   ـ در این‌ نوع‌ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ توسط‌ یاخته‌های‌ همراه‌ که‌ به‌طور موازی‌ با آنها قرار گرفته‌اند احاطه‌ می‌شوند.

3ـ نوع‌ دیاسیتیک‌   (نوع‌ میخکی‌  ) ـ در این‌ نوع‌، یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ به‌ وسیله‌ دو یاخته‌ همراه‌ احاطه‌ شده‌اند و دیواره‌ مشترک‌ یاخته‌های‌ همراه‌ عمود بر محور بزرگ‌ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ است‌.

4ـ نوع‌ انیزوسیتیک‌   (نوع‌ چلیپایی‌  ) ـ در این‌ نوع‌، یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ به‌ وسیله‌ سه‌ یاخته‌ همراه‌ با اندازه‌های‌ متفاوت‌ احاطه‌ شده‌اند. یکی‌ از یاخته‌ها از دو یاخته‌ دیگر کوچکتر است‌.

5ـ نوع‌ اکتینوسیتیک‌   ـ در این‌ نوع‌ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ به‌ وسیله‌ حلقه‌ای‌ از یاخته‌های‌ شعاعی‌ احاطه‌ شده‌اند.

استوماتها را بر اساس‌ نقش‌ آنها به‌ دو گروه‌ هوایی‌ و آبی‌ تقسیم‌ می‌کنند:

1ـ استوماتهای‌هوایی‌ ـ که‌ نقش‌ آنهاتبادلات‌ گازی‌ بین‌ گیاه‌ و محیط‌ است‌.

2ـ استوماتهای‌ آبی‌ ـ که‌ نقش‌ آنها دفع‌ آب‌ اضافی‌ از گیاه‌ است‌.

انواع‌ استوماتها ‌ هوایی‌ بر اساس‌ نحوه‌ استقرار آنها در سطح‌ بشره‌

-استوماتهای‌ سطحی‌ ـ این‌ استوماتها با یاخته‌های‌ بشره‌ مجاور در خود در یک‌ سطح‌ قرار می‌گیرند.

-استوماتهای‌ برجسته‌ ـ در این‌ نوع‌، استوماتها بر روی‌ یاخته‌های‌همراه‌ و بالاتر از یاخته‌های‌ بشره‌ای‌ مجاور خود قرار می‌گیرند.

-استوماتهای‌ فرو رفته‌ یا عمقی‌ ـ این‌ نوع‌ استوماتها در زیریاخته‌های‌ همراه‌ و در نتیجه‌ پایینتر از سطح‌ بشره‌ قرار می‌گیرند.  گاهی‌ فرورفتگیهایی‌ به‌ نام‌ غار (کریپت‌  ) در بشره‌ بعضی‌ از گیاهان‌ مشاهده‌ می‌شود که‌ استوماتها در داخل‌ آنها قرار می‌گیرند. این‌ نوع‌ استوماتها را، که‌ در واقع‌ نوعی‌ استومات‌ فرو رفته‌ محسوب‌ می‌شوند، استوماتهای‌مخفی‌ یا نهفته‌ گویند.

تفاوتهای استوماتهای‌ آبی‌ و  استوماتهای‌ هوایی‌

1ـ ضخامت‌ دیواره‌ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ در استوماتهای‌ آبی‌ کم‌ و یکنواخت‌ است‌.

2ـ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ آبی‌ فاقد کلروپلاست‌اند.

3ـ تعداد استوماتهای‌ آبی‌ در مقایسه‌ بااستوماتهای‌ هوایی‌ ناچیز است‌.

4ـ استوماتهای‌ هوایی‌ را در تمام‌ قسمتهای‌ برگ‌ می‌توان‌ یافت‌، در حالی‌ که‌ استوماتهای‌ آبی‌ فقط‌ در نوک‌ و کناره‌های‌ برگ‌ مشاهده‌ می‌شوند.

5ـ استوماتهای‌ هوایی‌ را منحصراً در بخشهای‌ هوایی‌ گیاهان‌ می‌توان‌ یافت‌، در حالی‌ که‌ استوماتهای‌ آبی‌ هم‌ در بخشهای‌ هوایی‌ و هم‌ در اندامهای‌ غوطه‌ور وجود دارند.

6ـ در استوماتهای‌ آبی‌، اتاق‌ زیرروزنه‌ای‌ وجود ندارد و در عوض‌ اپیتم‌ در آنها دیده‌ می‌شود (نوعی‌ پامچال‌).

7ـ در اتاقهای‌ زیرروزنه‌ای‌ استوماتهای‌ هوایی‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ آوند وجود ندارد در حالی‌ که‌ در استوماتهای‌ آبی‌ آوندها بین‌ یاخته‌های‌ کروی‌ وارد شده‌ و به‌ آنجا ختم‌ می‌شوند.

8ـ بر خلاف‌ روزنه‌های‌ هوایی‌ که‌ باز و بسته‌ می‌شوند، روزنه‌های‌ آبی‌ همیشه‌ بازند.هند.

سلولهای اپیدرم در برش عرضی مسطح و مستطیلی شکل‌اند. ولی اپیدر دمبرگ و برخی دیگر از اندامها ممکن است کشیده و طویل با‌شد. اپیدرم مکن است در سراسر زندگی گیاه باقی بماند حتی در گیاهانی که رشد ثانویه دارند ولی در بیشتر گیاهان اپیدرم با پریدرم جایگزین می‌شود. اپیدرم معمولا از یک لایه سلول تشکیل یافته ولی گاها دیده می‌شود که چند لایه می‌شود. این اپیدرم چند لایه بر اثر تقسیمات پری‌کلینال (تقسیمات موازی با سطح) بوجود می‌آید که در این صورت لایه بیرونی ماند اپیدرم یک لایه عمل کرده و لایه‌های درونی وظیفه ذخیره بر عهده داشت.

فهرست مطالب

تاریخچه. 2

مفاهیم پایه. 2

اپیدرم. 3

تفاوتهای استوماتهای‌ آبی‌ و  استوماتهای‌ هوایی‌.. 5

مشخصات دیواره سلولهای اپیدرمی.. 6

کلانشیم: 9

ویژگیهای یاخته های كلانشیمی.. 10

اسکلرانشیم: 13

بافت ترشحی.. 13

انواع ساختارهای ترشحی.. 14

ساختارهای ترشحی بیرونی.. 15

کرکهای‌ ترشحی‌.. 16

هیداتودها 16

غده‌های‌ترشح‌ کننده‌ موسیلاژ. 17

غده‌های‌ ترشح‌ کننده‌ ترپن‌ها 17

انواع ترشحات گیاهی.. 19

بافت هادی... 21

بافت آوند چوبی.. 21

ساختار و شکل دیواره پسین عناصر تراکئیدی... 23

یاخته‌های پارانشیمی.. 24

بافت مقاوم در گیاه. 27

انواع بافت مریستمی.. 28

بافتهای بالغ.. 29

بافتهای مرکب.... 30

خصوصیات مورفولوژیک کروموزوم. 33

منابع  و مراجع: 33