مبانی نظری تزکیه اخلاقی، تهذیب، زکات، جهاد اکبر، تطهیر

مبانی نظری تزکیه اخلاقی، تهذیب، زکات، جهاد اکبر، تطهیر

مشخصات محصول:
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

خلاصه ای از کار:

تزکیه اخلاقی، شناخت و مبانی آن

- تعریف تزکیه 

- معنای لغوی تزکیه

تزکیه از ماده "زکو" است ودر لغت آن را به معنای اصلاح دانسته‌اند.^[1] معنای نمو و رشد نیز برای آن ذکر شده است.^[2] اما از این لحاظ که این ماده در معنای مصطلح خود بیشتر به کار رفته است، متاخرین از لغت‌دانان معنای لغوی آن را نزدیک به معنای اصطلاحی آن گرفته‌اند و برخی لغت‌دانان آن را تطهیر نفس از اخلاق ذمیمه معنا کرده‌اند.^[3] در کل می‌توان گفت: تزکیه در لغت به معنای پاک گردانیدن و به صلاح آمدن و رشد یافتن نفس و مال و کشت و زرع و همچنین به معنای ستودن نفس و خودستایی و به ناز زیستن در فراوانی است.^[4]

««تزكیه» واژه‌اى عربى است و در زبان فارسى، لفظ واحدى كه دقیقاً معناى آن را برساند و معادل آن باشد، سراغ نداریم. براى بیان معناى دقیق آن در فارسى باید چند واژه را كنار هم بگذاریم. مفاهیمى از قبیل: شكوفایى استعدادها، بالندگى، و رشد و كمال یافتن، در معناى «تزكیه» مندرج است. قرآن این مفهوم را در مقابل «تدسیه» به كار برده است؛ آن جا كه می‌فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّاها. وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسّاها.»^[5]»^[6]

.....................

..................

-  واژه‌های مرتبط با تزکیه

- تهذیب

تهذیب در لغت به معنای پاکیزه کردن، اصلاح کردن، خالص کردن و شتاب کردن است و مُهذَّب کسی است که پیراسته از عیوب اخلاقی و آراسته به اوصاف نیکو باشد.^[7]تهذیب در عرفان، از مقامات سلوک و به معنای تبدیل اخلاق مذموم به محمود یا جدا شدن از نفس اماره و شیطان است؛ ازاینرو، عبودیت جز با تهذیب به دست نمی‌آید.^[8]

.................

- زکات

..................

- جهاد اکبر

..................

- تطهیر

.................

- تقوا

................

- معنای اصطلاحی

...................

- تزکیه در قرآن

...................

- تزکیه در احادیث

..................

- تزکیه در عرفان

.......................

........................

- تزکیه در اخلاق

........................

- مبانی تزکیه اخلاقی

- خداشناسی

هر عملى كه انسان براى غیر خدا انجام دهد، حتماً منظورى از آن عمل در نظر دارد، یا براى این مى‏كند كه در كردن آن عزتى سراغ دارد و می‌خواهد آن را بدست آورد و یا بخاطر ترس از نیرویى آن را انجام می‌دهد، تا از شر آن نیرو محفوظ بماند، قرآن كریم هم عزت را منحصر در خداى سبحان كرده، و فرموده: «إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعاً، عزت همه‏اش از خداست»،^[9] و هم نیرو را منحصر در او كرده و فرموده: «أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِیعاً، نیرو همه‏اش از خداست.»^[10]

.......................

- معاد شناسی

..................

- انسان شناسی

...................

- شرایط تزكیه

تزکیه اخلاقی عملی است که نیازمند شرایط و مقتضیات است. در ذیل به برخی از این شرایط اشاره می‌کنیم:

- ارادى و اختیارى بودن

........................

- امكان «خودتزكیه گى»

....................

- عدم مغایرت تزکیه نفس با تکالیف فردی

..................

- ایمان

..................

- اهداف وفلسفه تزکیه

- لایق خلیفـه‌ی خدا بودن

..................

- حفظ امانت الهی

..................

- تزکیه مقدم بر تعلیم و تربیت

.................

- تابش نور معرفت

...................

- آزادی و حکومت عقل

....................

- تزکیه عامل رستگاری

................

- درک حقایق قرآن

......................

- جلب محبت خداوند

......................

- قرب به خدا

...............

- اسباب و ابزار تزکیه

....................

- دینی و شرعی

- توفیق الهی

مهم‌ترین ابزار تزكیه نفس توفیق الهی و فراهم كردن اسباب از جانب خداوند است كه اگر فضل و رحمت خداوند در این مورد وجود نداشته باشد هیچ انسانی قادر به تزكیه خود نخواهد بود^[11] و لكن تزكیه بشر از سوی خداوند دو نوع..................

.....................

- توبه

.................

- تقوا

....................

- پیامبران و اولیای دین

..................

- کتب آسمانی

....................

- خوف خداوند

...................

- عبادات

..................

- نماز

................

- روزه

....................

- وضو، غسل، تیمم

...................

- رعایت احكام و قوانین شرعی

..................

- انفاق

....................

- حضور در مسجد

...................

- ازدواج

......................

- طبیعی و انسانی

- ایمان و عمل صالح

پذیرش دین الهی و انجام اعمال نیك از دیگر عوامل تزكیه در نگاه قرآن است.^[12] عمل صالح اختصاص به كاری خاص نداشته بلكه انسان هر كاری را خالصانه و به قصد تقرب به خدا انجام دهد موجب دور شدن از آلودگی‌ها و تزكیه نفس خواهد شد.^[13]

- مراقبت

 یکی از عوامل مهم خودسازی، مراقبت و توجه به نفس است. انسانی که به سعادت خود می‌اندیشد نمی‌تواند از اخلاق رذیله و بیماری‌های نفسانی خویش، غافل بماند. بلکه همواره باید مراقب و مواظب نفس خود باشد و اخلاق و کردار و حتی افکارش را تحت کنترل و نظارت کامل بگیرد و تمام توجهش به خدا شود. در مراقبه، انسان باید دادگاهی در درون خویش ایجاد کند و همواره نفس خود را به حساب کشد، به گونه‌ای که اگر کار نیکی از او سر زد، خدا را سپاس گوید و آن را توفیقی از جانب او بداند و اگر خطایی را مرتکب شد، بلافاصله توبه کند. در حدیثی قدسی آمده است: «در........................

......................

- تخلیه، تحلیه، تجلیه

.................

- ابتلائات و گرفتاری

...................

- موانع تزکیه اخلاقی

.................

- تداوم گناه

................

- تعلقات دنیایی

..................

- پرخوری

.................

- سخنان غیر ضروری

...................

- ضعف اراده

..................

- حبّ ذات

...................

- شیطان

از آن‌جا كه شیطان دشمن انسان است^[14] و سوگند خورده كه همه انسان‌ها را گمراه نماید^[15] یكی از عوامل اصلی آلوده شدن انسان‌ها به گناه و مانع عمده تحصیل تزكیه به شمار می‌رود بر همین اساس قرآن مؤمنان را از تبعیت او برحذر داشته و می‌گوید اگر لطف خدا نبود ـ با توجه به دام‌ها و وسوسه‌های شیطان^[16] هیچ كس قادر به تزكیه خود نمی‌بود.^[17]

- كفر و نفاق

عدم پذیرش دین الهی و نفاق از دیگر موانع طهارت قلب و تزكیه است.^[18]

- عصیان و گناه

..........................

فهرست منابع

* قرآن كریم، مترجم: حسین انصاریان، قم، اسوه، 1383ش.

* قرآن كریم، مترجم: محمد مهدی فولاد وند، تهران، دارالقرآن الكریم،1415ه.ق.

* قرآن كریم، مترجم: مهدی الهی قمشه ای، قم، دانش، 1384ش.

منابع فارسی

1-آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، شرح آقا جمال خوانساری برغرر الحكم ودرر الكلم، تهران: دانشگاه تهران، 1366 ش.

2-آموزگار، محمد حسن، اسلام و تزکیه نفس، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی، 1375 هـ. ش، چاپ اول.

3-ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، ثواب الاعمال وعقاب الاعمال، مترجم: صادق حسن زاده، قم، ناشر فكر آوران، 1384 ش.

.....................

.........................

....................

[1]. خلیل بن احمد فراهیدى، العین، قم: انتشارات هجرت، 1410 ق، چاپ دوم، ج 5، ص394.

[2]. محمد بن مكرم ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دارالسان العرب ودارالجیل، 1408 ه.ق و1988م، ج 14، ص358.

[3]. فخر الدین طریحى، مجمع البحرین، تهران، المكتبه المرتضویه، 1375 ش، ج 1، ص 204.

[4]. خلیل بن احمد فراهیدى، همان، ذیل «زکو» ص 394؛ أبی الحسین احمد بن فارس بن زكریا الرازی، معجم مقابیس اللغه، قم، مركز دراسات الحوزه والجامعه، 1387 ش، ذیل «زکی »؛ احمد بن علی بیهقی، تاج المصادر، چاپ‌هادی عالم زاده، تهران ۱۳۶۶ـ ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۹۹؛ محمد بن مكرم ابن منظور، همان، ج 14، ص 358؛ سعید شرتونی، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ذیل «زکا».

[5]. شمس، 7 – 10.

[6]. محمد تقی مصباح یزدی، اخلاق در قران، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1378ش، ص22.

[7]. خلیل بن احمد فراهیدى، همان، ج5، ص 420.

[8]. عبداللّه بن محمد انصاری، منازل السایرین، ص 71؛ روزبهان بقلی، عبهر العاشقین، ص 104 و 25.

[9]. یونس، 65.

[10]. بقره، 165.

[11]. نور،۲۱.

[12]. طه، ۷۵ و ۷۶.

[13]. هود، ۱۱۴.

[14]. فاطر،۶.

[15]. حجر، ۳۹ و ۴۰

[16]. ابو علی الفضل بن الحسن الطبرسی، همان، ج ۷، ص ۲۱۰.

[17] . نور، ۲۱.

[18]. مائده، ۴۱.