دانلود مقاله گنبد سلطانیه

دانلود مقاله گنبد سلطانیه

بخشهایی از متن:

گنبد سلطانیه

ایجاد گنبد:  گنبد عظیم‌ و باشكوه‌ سلطانیه‌ در زمان‌ سلطان‌ محمد خدابنده‌ بین‌ سالهای‌ 713-703 هجری‌ قمری‌ بنیان‌ نهاده‌ شد .   ظاهراً هنگامی‌ كه‌ اولجایتو (سلطان‌ محمد خدابنده‌) ،امر به‌ احداث‌ آرامگاه‌ كرد هنوز یكی‌ از مذاهب‌ اسلام‌ را به‌ عنوان‌ مذهب‌ رسمی‌ انتخاب‌ ننموده‌ بود. در حدود سال‌ 709 هجری‌ زمانی‌ كه‌ كارِ ساختمان‌ گنبد رو به‌ اتمام‌ بود سفری‌ به‌ عراق‌ نمود و تربت‌ پاك‌ حضرت‌ علی‌ (ع‌) و امام‌ حسین‌ (ع‌) را در نجف‌ و كربلا زیارت‌ كرد .   بنا به‌ قولی‌ بر اثر تشویق‌ و ترغیب‌ علما و روحانیان‌ بزرگ‌ شیعه‌ كه‌ در آن‌ زمان‌ در دستگاه‌ حكومتی‌ صاحب‌ منزلتی‌ بودند، اولجایتو مذهب‌ شیعه‌ را به‌ عنوان‌ مذهب‌ رسمی‌ پذیرفت‌. به‌ دنبال‌ قبول‌ مذهب‌ تشیع‌، اولجایتو تصمیم‌ گرفت‌ كه‌ آرامگاه‌ خود را به‌ ائمة‌ اطهار اختصاص‌ دهد. به‌ این‌ منظور قصد انتقال‌ اجساد مطهر آنان‌ را به‌ سلطانیه‌ داشت‌ تا به‌ رونق‌ تجاری‌ و اهمیت‌ مذهب‌ و پایتخت‌ جدید التأسیس‌ خود بیافزاید. لذا دستور داد تا تزیینات‌ داخلی‌ بنا را كه‌ تا آن‌ روز انجام‌ نگرفته‌ بود، طوری‌ بپردازند كه‌ در آن‌ شعایر مذهب‌ تشیع‌ به‌ خوبی‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد .به‌ همین‌ جهت‌ بود كه‌ كلمة‌ «علی‌» به‌ طور مكرر با كاشی‌ در متن‌ آجر نوشته‌ شد ،اما انتقال‌ اجساد ائمه‌ با مخالفت‌ شدید روحانیان‌ شیعه‌ در نجف‌ و كربلا مواجه‌ شد .

 گویند، وقتی‌ مردم‌ نجف‌ و كربلا از تسلیم‌ جسد امامان‌ خودداری‌ كردند، ساختمان‌ سلطانیه‌ دوباره‌ به‌ هدف‌ پیشین‌ خود یعنی‌ آرامگاه‌ اولجایتو اختصاص‌ یافت‌ .  بدین‌ منظور تزیین‌ كلیة‌ قسمت‌های‌ داخلی‌ بنا تجدید و تغییر داده‌ شد .

طرح بنای این گنبد كه از بناهایی مانند مقبره اسماعیل سامانی و مقبره سلطان سنجر در مرو الهام گرفته، به عنوان سرمشق و مدل در بناهای دیگر،‌ در ایران یا خارج ایران مورد استفاده قرار گرفته است، مانند و تاج محل در هند،

معمار گنبد سلطانیه شخصی به نام سیدعلی شاه بود.درمیان ابنیه آنكه از همه مهمتر و در عصر ایلخانی در عالم شهرتی به سزا داشته و هنوز نیز قسمت مهمی از آن به ریاست گنبد سلطانیه یعنی مقبره سلطان محمد اولجایتوست وآن ایلخان به شرحی كه سابقا گفتیم آنراخود در حیات خویش در صحن بنای شهر سلطانیه كه از 705-713 طول كشید ساخته است. این گنبد كه در داخل باروی سلطانیه بنائی است مثمن یعنی هشت گوش كه طول هر ضلع آن به هشتاد گز بالغ می شده وگنبدی كه بر روی ان بوده 120گز ارتفاع داشته است در اطراف بنای مزبور پنجره های آهنینی ساخته بودند كه یكی از انها دارای 30  ارش ارتفاع داشته است و 115 ارش عرض بوده مقبره اولجایتو, سه در بسیار عالی منقور داشته كه آنها را با ظرافت تمام بخطوط ونقوش زیبا مزین كرده بوده اند. داخل وخارج گنبد اولجایتو از كاشیهای كبود بسیار شفاف کار شده بودند . بلندی این بنای هشت ضلعی منتظم قریب 50 متر و بدنه اصلی گنبد و تمامی ساختمان با آجر ساخته شده كه روی آن با كاشی فیروزه‌ای، لاجوردی و آبی تزیین شده است. گنبد از بیرون، یكپارچه ازكاشی فیروزه‌ای پوشیده شده و در قاعده آن یك نوار پهن مزین به خط كوفی، تماس رنگ روشن فیروزه‌ای را با آبی پررنگ لاجوردی، مقرنس‌ها متعادل می‌كند. این گنبد را طوری ساخته‌اند كه بدون ساختن ابنیه متصل و مجاور به آن با ابتكارات هوشمندانه فشارهای جنبی گنبد را به جانب زمین منحرف كرده‌اند. در هشت گوشه یعنی محل تقاطع اضلاع بدنه ساختمان مناره ‌هایی به ارتفاع 5/3 متر تعبیه شده كه فشار وارده گنبد را عموداً خنثی نماید.

...

بستان السیاحه
سلطانیه از بلاد عراق و در دو منزلی قزوین اتفاق است. آنجا را سلطان غازان بنا نمود و سلطان محمد خدابنده تمام نمود. شهری خوش و مدینه دلكش بود. روزگارش چنان خراب نموده كه جز قریه ای از آن نمانده چمن به غایت دلكش است. مكرر دیده شده تفصیل احوال آن حواله به كتاب وصاف بود كه در آن زمان بود و نوشته

جغرافیای سیاسی كیهان
سلطانیه در پانزده كیلومتری غربی خط مقسم المیاه ابهر رود و زنجان رود واقع شده . اسم قدیمی آن شهر و یاز بوده و جزء قزوین محسوب می شده و مغول آن را قورالان نامیده .هنوز هم قریه ای به اسم اولان در نزدیك سلطانیه دیده می شود. ارتفاع آن سبب اعتدال هوای تابستانی و فراوانی مراتع شده و اولجایتو در سنه 705 هجری قمری برای جشن تولد پسرش ابو سعید شهر را توسعه داد  ومحیط حصار را به سی هزار قدم رسانیده و آن را پایتخت خود قرار داد، وزراء و اعیان هر یك قسمتی را در شهر بنا كردند و بنای آن را در سال 713 هجری تمام شد ولی بر خلاف عقیده حمدالله مستوفی كه محل سلطانیه را تمجید نموده موقعیت آن چندان خوب نیست و به همین واسطه خرابی و انحطاط آن سریع بود. بنای مهم آن مقبره اولجایتو مشهر به سلطان خدابنده كه در زمان صفویه قسمتی از داخل آن را تعمیر نموده و با گچ تزئینات آن را پوشانیده اند و در اطراف آن كم كم عمارت رو به خرابی رفته منظره گنبد بسیار با شكوه وطرز معماری آن را روی اصول قدیمی ایرانی ساخته شده بسیار با سلیقه و مربوط به یكدیگر است. ارتفاع گنبد پنجاه و یك و قطر آن بیست و پنج متر و پنجاه سانتیمتر از این رو به اهمیت بنا می توان پی برد. در زیر گنبد بنای هشت ضلعی منتظم است كه پوشیده از كاشیهایی آبی زیبا  می باشد  شهر سلطانیه در زمان تیمور رو به انحطاط گذشت و به كلی از اهمیت افتاد . در قرن نهم هجری جمعیتش به شش هزار نفر تقلیل یافت و در قرن سیزده هجری زلزله موجب خرابی عمده ابنیه گردیده . ...